Verslag samenwerkconferentie Logistiek Beweegt de Circulaire Economie

Het beweegt in de logistiek: op weg naar een circulaire economie

Logistiek speelt een cruciale rol in de transitie naar een circulaire economie. Een economie waarin we afval minimaliseren en materialen en producten hergebruiken, repareren en recyclen. Een economie waarin ketens circulair zijn met logistiek als belangrijke drijvende kracht.

Op 12 oktober 2023 vond de zesde editie van de samenwerkconferentie Logistiek Beweegt de Circulaire Economie plaats, ditmaal op de Hogeschool van Amsterdam. Zo'n 130 professionals en studenten uit praktijk, onderzoek en beleid werkten in deze inspirerende omgeving aan praktijkvraagstukken rondom logistiek en circulair ondernemen. In dit verslag nemen we je mee in de takeaways en de ervaringen vanuit deelnemers en casushouders.

“Fijn om met gelijkgestemden kennis te kunnen delen om ons doel te bereiken: De transitie naar een circulaire maatschappij”

Op de conferentie staat samenwerking centraal: kennis delen, kennis maken, kennis halen. Samen bouwen aan een netwerk om met logistiek stappen te zetten richting circulair. Zo zorgen we dat praktische uitdagingen worden verholpen, beleid circulair ondernemen mogelijk maakt en het juiste onderzoek gedaan wordt. Zo versnellen de transitie naar een circulaire economie met logistiek als enabler.

Masterclass Circulair Ondernemen

“De masterclass maakt je alert op wat er op dit moment speelt en welke facetten er bij het onderwerp komen kijken.”

Ter voorbereiding op de conferentie ontvingen deelnemers een masterclass circulair ondernemen van Inge Oskam, lector Circulair Ontwerpen en Ondernemen (Hogeschool van Amsterdam). De masterclass licht in vogelvlucht toe welke ontwikkelingen en uitdagingen er zijn op circulair gebied. De masterclass is nu online te bekijken via het YouTube-kanaal van Logistiek Beweegt de Circulaire Economie.

Aan de slag!

De dag begon actief: direct werd in kleinere groepen gewerkt aan cases uit de praktijk rondom logistiek en circulair ondernemen. De cases waren erg divers: waar de één nog aan de start stond van een circulaire ontwikkeling, was de andere case al jaren bezig met dit soort processen.

We begonnen de werksessie met methodes en modellen die deelnemers in de praktijk gebruiken. Er zijn veel modellen om uit te kiezen: welke gebruiken zij? Waarom dit model, wat kun je hiermee? Vervolgens wisselden deelnemers uit welke ambities zij hebben op het gebied van logistiek en circulair ondernemen en welke voorwaarden circulair ondernemen kent. Een goed startpunt voor de werksessies. De presentaties en takeaways van de besproken ambities en voorwaarden zijn te vinden op de pagina uitkomsten. Daar vind je ook de uitkomsten van de verschillende werksessies:

Ondanks de verscheidenheid in vraagstukken was er een aantal rode draden in de uitkomsten: de behoefte aan ketensamenwerking met bestaande én nieuwe partijen, en een gezamenlijke waardepropositie. Om dat voor elkaar te krijgen is er behoefte aan transparantie en goede voorbeelden van bestaande initiatieven, zodat je niet het wiel opnieuw hoeft uit te vinden. Zo werd dat ook ervaren door caseholder DiCE:

“In de werksessie hadden we levendige discussies vanuit verschillende invalshoeken, hierdoor kregen wij interessante inzichten. Voor ons gevoel kregen de deelnemers ook inzicht in onze materie en elkaars expertise. Het voelde als een win-win”

Dat is precies de insteek van de werkconferentie: cases bekijken vanuit praktijk, beleid en onderzoek, zodat de verschillende dimensies van de casussen duidelijk naar voren komen. Er wordt op een hoger niveau gekeken, over de casus heen. Daardoor ontstaat er een totaalbeeld van wat nodig is om stappen te zetten richting circulair. Ook biedt de blik van buitenstaanders nieuwe openingen en invalshoeken. Dit werd in de voorgaande conferenties zo ervaren en ook dit jaar was dat het geval.

Beleidsmakers en onderzoekers hebben de mogelijkheid om op te halen welke vragen en knelpunten er in de praktijk worden ervaren. Zo kan toekomstig beleid en onderzoek daarop worden toegespitst, waardoor de transitie in een stroomversnelling komt. Al met al werden de werksessies door zowel deelnemers als caseholders als prettig ervaren. Inmiddels zijn de meeste casushouders aan de slag om de opgedane kennis toe te passen, zodat ze stappen kunnen zetten richting circulair.

Nijsen Company: ketenregisseur

In het plenaire middagprogramma nam John Geurts, algemeen directeur Nijsen Company, ons mee in hoe zijn organisatie de switch heeft gemaakt van lineair naar circulair. Dit werd letterlijk in beeld gebracht: de keten werd samengebracht en er werden gesprekken gevoerd met en vanuit de keten.

De keten begon als rechte lijn, de lineaire keten. De lijn bestond uit verschillende partijen: de voedselproducent (vertegenwoordigd door Karel van der Velden, Nijsen Company), Nijsen Company die de reststromen van de voedselproducent verwerkt tot veevoer. Dit wordt vervoerd door de transporteur (vertegenwoordigd door Gert-Jan IJzerman, transportbedrijf St vd Brink) en naar het distributiecentrum gebracht (vert. door Nicole Donders, MainFreight), om uiteindelijk bij de retailer (vert. Susan de Vries, Retailexpert) te komen en te worden opgehaald door de consument.

Vanuit de lijn werden de ketenspelers tot een cirkel opgesteld om zo een gesprek te voeren over hun rol en behoeften. En die behoefte bleek er te zijn: de ketenspelers hadden allen belang bij een overgang naar circulair. Nijsen ziet de rol van reststromen-regisseur: zij hebben kennis van de reststromen en hoe dit te verwerken tot veevoer. Duurzaam voer zorgt voor 80% van de duurzaamheidsopgave van vee.

Voor de voedselproducent en het distributiecentrum betekent circulair dat de reststromen, voortkomend uit bijvoorbeeld overproductie, worden gebruikt. Voor transporteurs biedt circulair een mogelijkheid om beschikbare capaciteit beter te benutten. Voor retailers betekent de switch naar circulair veel: zij hebben lang gewacht met verduurzaming en circulair ondernemen vanwege operationele obstakels.

Daarnaast komt er in de circulaire keten een nieuwe speler bij: de overheid. Haar rol: enerzijds het afdwingen van circulair bij ketens, anderzijds het zodanig inrichten van beleid en regelgeving dat deze ondersteunend zijn aan circulair, bijvoorbeeld door de definitie van afval.

De casus van Nijsen Company gaf concreet inzicht in hoe de individuele spelers in de keten zich tot elkaar verhouden. De casus toont dat als jij met de keten stappen wil zetten richting circulair, het van belang is om met elkaar te definiëren wie welke rol heeft. En dat is de kracht van de conferentie: deze partijen zitten met elkaar in de ruimte en gaan het gesprek aan.

Jacqueline Cramer: ‘zorg voor de system in de room’

Na de toelichting op de keten volgde de reflectie van Jacqueline Cramer, strategisch adviseur, emeritus-hoogleraar duurzaam innoveren (Universiteit Utrecht) en oud-minister. Ze had een kritische, maar constructieve reflectie op de situatie bij Nijsen Company. Ze was positief over wat Nijsen doet, en hierbij benoemde ze als sleutel de mindset, namelijk die van Anders kijken, anders denken, anders doen.

Ook had Cramer aan paar kritische bedenkingen. Namelijk de vraag waar de urgentie is en welke partijen deze voelen, waar de keten precies een bijdrage aan wil leveren en welke strategieën daarbij passen. Ook leidde een opmerking over het binnenhalen van reststromen vanuit Europa tot zorgen bij Cramer:

“Voorkom een stofzuiger-effect, dat je van alles en nog wat aan stromen naar je toe haalt, die je vanuit circulair perspectief beter decentraal kan laten: bepaalde stromen kun je beter stedelijk en regionaal houden.”

Het advies van Cramer: zorg voor de ‘system in the room’, zodat er een gezamenlijk gevoel voor urgentie en ambitie ontstaat. Werk daarbij met een coalition of the willing met de juiste partijen. Werk met mensen die je snappen, vooral in het begin van het proces. Betrek daarnaast onafhankelijke partijen om het proces te begeleiden en neem de overheid mee in dit proces. Een waardevol advies waarmee Nijsen Company aan de slag gaat!

Meet Up

Het laatste onderdeel was de Meet Up, waar alle ruimte was om te netwerken, bij te praten of presentaties bij te wonen van verschillende onderzoeken en initiateven. Zo deden een aantal deelnemers kennis op van het Dashboard Circulaire Logistiek, ontwikkeld door MainFreight. Andere deelnemers leverden input voor de Rode Draden van het Versnellingshuis, waarmee de uitdagingen die circulaire ondernemers ervaren in kaart worden gebracht.

Tijdens de Meet Up meldde een enthousiaste groep professionals zich bij het programma Logistiek Beweegt de Circulaire Economie. Zo is er een community ontstaan die wil bijdragen aan de ontwikkeling van logistiek richting circulair!

Wij kijken terug op een inspirerende conferentie waarin met logistiek stappen zijn gezet richting circulair. Caseholders gaan aan de slag met de input uit de werksessies om vervolgstappen te zetten richting circulair.

Vanuit het programma Logistiek Beweegt de Circulaire Economie gaan wij verder aan de slag, onder andere met het netwerk dat ontstaan is. Ook bouwen we vanuit het programma aan een jaarprogramma met en voor deze community, zodat we samen stappen zetten richting circulair. Wil jij hierbij aansluiten? Neem gerust contact op. Wij willen alle deelnemers en anders betrokkenen bedanken voor hun input.

Mogelijk gemaakt door

eenvoudig evenementen organiseren