LEZING
 

Ontploffende sterren: is het einde van Betelgeuse nabij? 

WO 24 APRIL, 20.00 UUR

Aula, Minderbroedersberg 4-6

Prof. dr. Alex de Koter
Hoogleraar astrofysica, KU Leuven en Anton Pannenkoek Instituut voor Sterrenkunde, Universiteit van Amsterdam

Een klein deel van de sterren sterft in een supernova-explosie. In de laatste 1000 jaar zijn er vier van deze ontploffingen geweest in het deel van de Melkweg waar wij wonen, gebeurtenissen die met het blote oog te zien waren. De rode superreus Betelgeuse, één van de helderste sterren, in het sterrenbeeld Orion, is kandidaat voor de volgende supernova. Betelgeuse staat véél dichterbij dan de historische supernovae en als ze ‘afgaat’ zal de explosie spectaculair zijn. Je zou bij het licht van de explosie ’s nachts buiten een boek kunnen lezen.  In de winter van 2019-2020 werd Betelgeuse plotseling veel lichtzwakker. Velen speculeerden dat dit wellicht de vooraankondiging van de supernova was. Is het dat? Of niet? Als de ster explodeert, is er dan gevaar voor het leven op aarde? En als het gebeurt, zien we dan misschien met ons blote oog de vorming van een zwart gat? 

En alsof Betelgeuse nog niet spectaculair genoeg is, passeerde op 12 december 2023 de planetoïde 319 Leona voor de ster langs. Wat leert deze unieke gebeurtenis ons over de ster?

Alex de Koter bestudeert de levensloop van sterren die eindigen in een supernova-explosie. Hij kijkt ook naar de invloed die deze zogenoemde zware sterren hebben op hun omgeving.  Het onderzoeksdoel van zijn groep is het in kaart brengen en begrijpen van de condities waarmee zware sterren hun levens beginnen, en de natuurkunde die de levensloop van deze sterren stuurt.
Er zijn aanwijzingen die erop duiden dat de allereerste sterren die ooit in het heelal zijn gevormd zware sterren waren. Door middel van zowel observationele als theoretische studies, met behulp van de grootste waarneemfaciliteiten op aarde en in de ruimte, is zijn doel op termijn deze eerste sterren en hun rol in de vorming van sterrenstelsels te begrijpen